Van elkaar leren door te inspireren
Afgelopen vrijdag organiseerden Theo Platje en Manon Vos een bijeenkomst over energiearmoede in het Staatshuys. Tijdens deze ochtend bespraken we de manier waarop in verschillende gemeenten door het land aandacht gegeven wordt aan energiearmoede. We hebben verschillende partijen uitgenodigd met het doel: van elkaar leren. We zoomden in op de kansen en uitdagingen die iedere werkwijze met zich meebracht. We nemen u mee in een aantal van de besproken onderwerpen.
Staatshuys
We begonnen de dag met een rondleiding in het geboortehuis van Thorbecke door Paul Reef, gastheer van Staatshuys. Van de geschiedenis van het pand, naar de levensloop van Thorbecke tot de manier waarop hij nu voorleeft in onze samenleving. De rest van de ochtend vlogen de tips, adviezen en mogelijkheden in het rond. Onder toeziend oog van Thorbecke stond de inwoner centraal. Een mooie plek om zijn eeuwenoude gedachtengoed levend te houden met een actueel onderwerp.
Energietoeslag
In alle gemeenten wordt gewerkt met een energietoeslag. Dit is beschikbaar gesteld voor inwoners met een relatief laag inkomen. De meeste gemeenten houden 130 procent van de bijstandsnorm aan tijdens de inkomenstoets. Toch is het verschillend of dit (bijvoorbeeld) voor studenten ook eenvoudig te krijgen is. Ergens anders is gekozen een normbedrag aan te houden van 110 procent. Het overige bedrag kwam in een energiefonds dat gericht aan te vragen was. Hiervoor werd gekozen om grip te houden op de uitgaven.
Grip op de uitgaven
Er zijn twijfels over de effectiviteit van het geven van een toeslag. Op de uitgaven is namelijk geen controle. Wordt er een energierekening mee betaald of een nieuwe telefoon? Voor de persoon in kwestie niet altijd een relevante vraag. Echter wel voor een gemeente, die moet verantwoorden waar het geld aan uitgegeven is. Met name bij grote maatregelen is dit een uitdaging. Bij het bieden van grote maatregelen, zoals isoleren, leeft het risico eventueel aangeklaagd te worden voor het bieden van staatssteun. Toch kiezen gemeenten ervoor deze uitdaging aan te gaan. Zo kunnen ze grote effecten behalen op de plek waar dit het hardste nodig is.
Grote maatregelen
Een pilot, het aanpassen van een beschikking of het samenvoegen van versterkings- en verduurzamingsmaatregelen. Allemaal zijn we op zoek naar creatieve oplossingen om ervoor te zorgen dat een groot effect bereikt kan worden. De wens van alle gemeenten is hierbij het ontzorgen van huishoudens. Er werd dan ook positief gereageerd op het voorbeeld waarbij de inwoner enkel een handtekening hoeft te zetten en inkomenstoets hoeft te laten doen. De gemeente regelt dat een aannemer wordt ingeschakeld en de factuur betaald wordt, zolang de inwoner zorgt dat deze thuis is als er geklust wordt.
Van advies tot fixen
Naast de energietoeslag wordt in steeds meer gemeenten gewerkt met energiecoaches en/of -fixers. Zij adviseren inwoners met een relatief laag inkomen over bespaarmogelijkheden. In ieder geval over kleine energiebesparende maatregelen. Soms ook over grote. Daarnaast voeren ze kleine maatregelen uit. Denk aan het plaatsen van tochtstrips en het vervangen van energie ‘slurpende’ lampen voor zuinige LED lampen. Met deze maatregelen kunnen huishoudens jaarlijks al snel 750 euro besparen.
Een inclusief team
Het is helpend om laagdrempelig contact te maken. Hierdoor is het uitgangspunt dat de energiecoaches, fixers en adviseurs een diverse groep is. Denk aan gesproken taal, leeftijd, gender en opleidingsachtergrond. Sommige adviseurs hebben de voorkeur om kopers te ondersteunen. Anderen kunnen bij voorbaat al vertellen: “Daar kun je het beste in de avond afspreken, want overdag doet de vrouw de deur niet open.” Met een divers team worden alle inwoners ondersteund op een manier die bij hen past!
Rol en verantwoordelijkheden
In elke gemeente is de rol van energiecoaches en energiefixers nét wat anders. Van de ene coach wordt verwacht dat deze advies geeft over kleine én grote maatregelen of dat deze ook een bijdrage levert bij gemeentelijke bijeenkomsten. Voor de andere fixer is vooral het doel een opstapbaan te bieden om uit de bijstand te komen. Doen zij dat vrijwillig of in loondienst? En wat verwacht je dan? Vooral voor mensen uit de bijstand moet in het geval van loondienst aandacht zijn voor de spanning die komt kijken bij de verandering van inkomenszekerheid naar loonzekerheid.
Aanbesteden
De coördinatie van energiecoaches verschilt. Sommige gemeenten kiezen ervoor om de uitvoering van energieadvies en kleine maatregelen uit te besteden, bijvoorbeeld bij een stichting. Zij ontvangt het geld en regelt de uitvoering. Van energiecoaches aannemen, naar materialen inkopen, tot tochtstrips plaatsen. Andere kiezen ervoor de coördinatie intern te behouden om meer grip te houden op de manier van werken. In zo’n gemeenten wordt bijvoorbeeld het netwerk van de gemeente gebruikt om sleutelfiguren in te zetten als energiecoach.
Bereik
De ene gemeente werkt naar maatwerk toe vanuit een overkoepelende regeling voor zoveel mogelijk mensen, de andere werkt van maatwerk naar een zo groot mogelijke impact. Het in beeld krijgen van de mensen, die het hardste ondersteuning nodig hebben, blijft echter een uitdaging voor alle gemeenten. Daarom worden energiecoöperaties ingezet om het bereik te vergroten. Inwoners met huurachterstand worden na overleg gekoppeld aan een energiecoach. Verder werd de tip gegeven om inwoners te benaderen via groepen waar zij onderdeel van zijn. Bijvoorbeeld studentenhuizen of huurdersverenigingen.
Van verschillen naar eenheid: van elkaar leren
Hoewel de werkwijze van iedere gemeente anders is, hebben we van elkaar kunnen leren door ervaringen te delen. Met die inspiratie wordt de werkwijze van de gemeente aangepast, zodat deze past bij de mensen om wie het gaat: de inwoners.
Vanuit Keizers & Visser en Thor Jr. Adviseurs staan wij altijd klaar voor vragen, ondersteuning en het faciliteren van contacten, bijeenkomsten en/of kennissessies etc. Benieuwd hoe dat eruit kan zien? Neem vrijblijvend contact met ons op!
