OGGZ

De Openbare Geestelijke GezondheidsZorg (OGGZ) omvat alle activiteiten op het terrein van de geestelijke volksgezondheid, die niet onder leiding van een vrijwillige individuele hulpvraag tot stand komen. De OGGZ heeft als belangrijkste doel het voorkomen van maatschappelijke uitval en dakloosheid door het vroegtijdig signaleren en beïnvloeden van (risico)-factoren.

Deze vorm van hulpverlening richt zich voornamelijk op de mensen die de zorg bewust mijden en  de stap naar de reguliere hulpverlening niet kunnen of willen maken. Zij bevinden zich in een multi-probleemsituatie, zijn sociaal geïsoleerd, beperkt in hun sociale vaardigheden, kampen met armoede en werkloosheid. Ze zijn ex-dakloos, -verslaafd of ex-GGZ-cliënt in de ‘maatschappelijke herstelfase’. De problemen liggen op meerdere levensgebieden en er is geen expliciete hulpvraag. In de praktijk gaat het om ongeveer 0,5 tot 1% van de bevolking, waarvan het grootste deel van hen in de stad leeft.

Doordat de problemen die deze doelgroep ondervinden zeer divers van aard zijn, hebben zij per definitie te maken met dienstverlening en zorgaanbod van verschillende organisaties. De uitvoering van de OGGZ ligt doorgaans bij een gemeentelijke gezondheidsdienst en of een geestelijke-gezondheidszorginstelling. Tussen die instellingen bestaat idealiter een nauwe samenwerking. Daarnaast nemen andere organisaties deel, zoals politie, gemeentelijke sociale dienst, Leger des Heils en sociale verhuurders. Gezamenlijk vormen zij een zogenaamd lokaal zorgnetwerk. 

Wvggz

Onder het terrein van de OGGZ valt sinds 1 januari 2020 ook de Wet verplichte Geestelijke Gezondheidszorg (Wvggz). De Wvggz heeft de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Bopz) vervangen. De Wvggz biedt handvatten om meer ambulant en preventief hulp te bieden aan mensen met geestelijke problemen, die niet vrijwillig in zorg gaan.

Door de invoering van de Wvggz komt de cliënt centraal te staan en ligt de aandacht op participatie en re-integratie. De Wvggz regelt de voorwaarden voor zorg en eventuele opname bij psychische problemen. De wet biedt meer instrumenten voor zorg op maat: verplichte zorg zo kort als mogelijk en zo lang als noodzakelijk. Verplichte zorg gaat binnen de Wvggz niet alleen om gedwongen opname, maar ook om:

• Andere vormen van verplichte zorg, zoals verzorging, bescherming, extramurale begeleiding, therapeutische maatregelen.
• Verplichte zorg kan combinatie zijn van zorg, begeleiding en beveiliging.
• Verplichte zorg kan ook buiten een instelling worden toegepast.

Uitgangspunt blijft dat iemand alleen na het oordeel van een rechter tegen zijn wil opgenomen kan worden. De client krijgt hierdoor een sterkere rechtspositie en heeft meer inspraak in zijn of haar behandelplan.

Waarom is de Wvggz een belangrijk thema? De wet heeft beleidsmatig en organisatorisch gevolgen voor gemeentes. Het gaat daarbij onder andere om:

• De positie van de burgemeester. De inbewaringstelling (IBS) is nu een ‘crisismaatregel’, waar andere regels aan verbonden zijn. Ook wordt er een regionaal overleg over de uitvoering van de Wvggz tussen de burgemeester, het OM en GGZ gevoerd.
• Verkennend onderzoek door de Gemeente. Gemeentes moeten verkennend onderzoek doen naar aanleiding van meldingen van familie of betrokkenen over een personen. Heeft deze man of vrouw (verplichte) ggz nodig?
• Informatie-uitwisseling. Gemeentes en ketenpartners (OM, de rechtsspraak en GGZ) moeten veilig informatie uitwisselen.

De wijzigingen van de Wvggz, ten opzichte van de Wet Bopz, hebben voor gemeentes op enkele vlakken gevolgen:

• Iedereen krijgt de mogelijkheid om bij de gemeente een melding te doen als hij van mening is dat iemand (verplichte) psychische zorg nodig heeft.
• De gemeente moet die melding onderzoeken (verkennend onderzoek) en zo nodig het traject naar een ‘zorgmachtiging’ (de huidige Rechterlijke Machtiging) bij het OM in gang zetten.
• Ook moet de zorgverlener bij ontslag van een inwoner uit een gedwongen opname zorgdragen voor een warme overdracht aan de gemeente.
• De burgemeester behoudt een belangrijke rol bij een crisis, waarin hij op advies van een psychiater een (crisis)maatregel kan opleggen. Daarbij moet hij zo mogelijk de betrokkene horen.

Voor gemeentes staat er dus nog veel te doen qua uitvoering, implementatie van de Wvggz en het verbeteren van het beleid. Zo moeten er gezamenlijke procedures, uitvoeringsmodellen gecreëerd worden voor de crisismaatregel, zorgmachtiging, meldfunctie, verkennend onderzoek en gezamenlijke werkafspraken gemaakt worden. Daarnaast moeten er afspraken gemaakt worden over de communicatie, informatie-uitwisseling en voorziening. Dit alles verloopt niet in elke gemeente even soepel en daar worden onze adviseurs voor ingezet.

Wilt u meer weten over de Wvggz en wat onze adviseurs voor u kunnen betekenen, neem dan contact op via de profielpagina van de desbetreffende adviseur of via onze contactpagina.